Sách
nhà tôi không có nhiều vì nghèo, những cuốn đắt tiền đều là do bạn bè, con cháu
tặng. Cuốn sách tôi quý và thường đọc là
cuốn TRUYỆN KIỀU của nhà xuất bản Đại học và trung học chuyên nghiệp – khổ
13x19, loại in trên giấy đen xuất bản tại Hà nội năm 1985 . Sách được các con
tôi, hai chị em Hoài, Nam đổi giấy vụn mới có. Giá chỉ 12đ mà tôi chẳng có tiền
mua.
Tôi đã đánh dấu những câu mà những người
thân của tôi, những người tôi biết trên thế giới đã trích dùng. Tôi xin ghi lại đây theo thứ tự thời gian .
1. Chuyện ông
giải Chính bói Kiều
.
Ông là Nguyễn Văn Chính (1882-1936), là bác họ tôi, Ông đỗ giải nguyên khoa
Nhâm Tý (1912).
Ở
quê tôi còn lưu truyền giai thoại, trước khi đi thi, bạn bè sĩ tử giở sách Kiều
ra bói. Được ngay câu “Vội
vàng lá rụng hoa rơi “ (câu 361 trang 42 sách đã dẫn)
“
Mọi người chưa luận ra ý gì…thì ông bỗng vỗ đùi reo lên Xôi xôi (thôi thôi) các anh chật (trật) cả dồi!(rồi)
(Ông có tật nói ngọng), chỉ có Chính này đỗ xôi (thôi) Mọi người vẫn ngơ ngác
chưa hiểu, ông giải thích – Nghe đây, lá
rụng hoa rơi là chỉ còn cành, còn chánh (Tiếng Nghệ chánh là nhánh, mà
chánh lại có âm là chính, ..các anh là lá,
là hoa rụng cả, thì chỉ còn “Chính” này đỗ thôi!
Quả vậy năm ấy ông đỗ đầu khoa thi Hương
(giải nguyên). Dân làng quen gọi ông là “quan giải”, thực ra ông
chẳng làm quan bao giờ, ông chỉ dậy Hán văn ở trường Quốc học ở thành phố Vinh,
Nghệ an.
2-
Chuyện ông Sách …(1905-1929)
Ông là Nguyễn Sĩ Sách, lúc đầu là bạn học của ba
tôi, sau là chồng của cô ruột tôi, tôi gọi ông bằng dượng. Ông hy sinh tại nhà
tù Lao bảo năm 1929, khi mới 24 tuổi, chức vụ bí thư Thanh niên cách mạng
đồng chí hội Trung kỳ. Năm 1927 ông sang Trung quốc hoạt dộng. Ra đi bí mật,
không có cách nào viết thư về nhà, ông viết bốn câu Kiều vào sau bức ảnh của
ông và nhờ bạn thân là ông Đặng Thai Mai chuyển cho cô tôi …Người về chiếc bóng năm canh / Kẻ đi muôn dặm
một mình xa xôi / Vầng trăng ai xẻ làm đôi / Nửa in gối chiếc nửa soi dặm trường
…(câu 1923-1926 trang 132 – sách đã dẫn)
Bút tích trên hiện đang lưu ở Viện bảo tàng
cách mạng Việt nam - Hà nội.
3-
Chuyện bà Tám Xê
Bà tên là Nguyễn Thị Liên Hương (1909-1962) là má sinh ra bốn chị em chúng tôi, quê quán tỉnh Phú yên. Ba tôi, thời Pháp thuộc tốt nghiệp trường Kỹ
nghệ thực hành Huế ra làm nghề lục lộ, suốt đời cảnh công trường nay đây mai
đó, xa vợ con, Năm 1945 vì đau ốm phải về quê Nghệ an. Má tôi phải đưa con cái từ Phú yên về quê nội chăm sóc ba tôi. Cả nhà
đi trên chuyến tầu cuối cùng để rồi đường sắt phải phá hoại, tiêu thổ kháng chiến chống Pháp. Thời gian gia đình đoàn
tụ quá ngắn ngủi, chưa được ba tháng. Ba
tôi mất giữa mùa đông năm 1946 mới 42 tuổi, má tôi năm đó 37 tuổi.
Hai câu Kiều má tôi thường đọc mỗi khi ngồi buồn
là “ Ông
tơ ghét bỏ chi nhau / Chưa vui sum họp đã sầu chia phôi…” thật đúng với
cảnh nhà tôi hồi đó. (câu 549-550
trang 62 sách đã dẫn)
4-
Chuyện về Tổng thống Mỹ Bin Clinton…
Năm 2000, giữa bữa tiệc được chủ tịch Trần Đức Lương
chiêu đãi, tổng thống Bin Clinton đã có lời đáp từ rất hay
“Sen tàn cúc lại nở hoa / Sầu dài ngày ngắn,
đông đà sang xuân “ (câu 1795-1796 trang 149 sđd )
5- Chuyện phó tổng thống Mỹ Joe Biden …
Tổng bí thư Nguyễn Phú Trọng sang thăm Mỹ từ ngày 7
đến ngày 9 tháng 7 năm 2015 được phó tổng thống Mỹ Joe Biden đọc Kiều tặng
“Trời còn để có hôm nay / Tan sương đầu ngõ /
vén mây giữa trời “ (câu 3121-3122 trang 231 sđd)
6-
Chuyện tổng thống Mỹ Barack O Bama …
Ngày 24-5-2016 tại hội trường trung tâm hội
nghị quốc gia Hà nội, trước hơn 2000 thanh niên, sinh viên Việt nam, tổng thống
Barack O
Bama đã đọc tặng hội nghị hai câu Kiều : “ Rằng :Trăm năm cũng từ đây / Của tin gọi một
chút này làm ghi “ ( Câu 355 – 356 trang
42 sđd )
7- Còn
tôi…trong 3254 câu Kiều, tôi rất
thích câu :
…”Mai
sau dù có bao giờ…” (câu 741
trang 76 sđd)
Mỗi khi nghĩ đến…chuyện gì đó…lúc nào đó …rồi sẽ
đến…lòng ta cứ khắc khoải trông mong, chờ đợi…
Hà nội , 24 tháng 5 năm 2016
Nguyễn
Thanh Phú
